Frank Sewall (1837-1915) Swedenborgiaanse geestelijke die waarderend over Spinoza schreef [5 en slot]

Na vier blogs over Frank Sewall (1837-1915) die een inleiding schreef op Spinoza (ik vermeld ze onder), wil ik hier in een slot-blog nog even terugblikken op wie en wat ik ontdekte. Ik was zeer onder de indruk van diens inleiding, waaruit duidelijk iemand aan het woord bleek die van wanten wist. Waar kon dat op gebaseerd zijn? Wie was die auteur? En waarom kwam ik die naam in de secundaire Spinozaliteratuur nergens tegen?

Het bleek te gaan om een zeer erudiete auteur, een aanhanger van Swedenborg  en Swedenborgiaanse geestelijke, die behoorlijk wat schreef en niet alleen Swedenborg-gerelateerde teksten.

Ik ben best onder de indruk als je ziet welke studies hij afleverde in de periode waarin hij ook nog eens die gedegen toelichting op Spinoza gaf: een inleiding op de The method, meditations and philosophy of Descartes (1901); een tweede, herziene editie van Emanuel Swedenborg, The soul, or Rational psychology (1900); de redactie van en inleiding op Immanuel Kant´s Dreams of a Spirit-seer (1900), waarvoor hij zeer veel uit de kast haalde.

Veel had hij tot hij de inleiding op Improvement of the Understanding, Ethics, and Correspondence of Benedict De Spinoza [Translated by R.H.M. ELWES (1901)] bracht, nog niet over Spinoza gepubliceerd. Dus op grond waarvan de uitgever M. Walter Dunne of zijn redacteur, Oliver H. G. Leigh, aan Frank Sewall dachten om een nieuwe inleiding voor de uitgave te laten schrijven, kan ik niet inschatten, maar dat je Sewall om zo’n boodschap kon sturen, was wel duidelijk.

Als ik de (weinige) andere dingen die hij over Spinoza schreef, en die ik geleidelijk aan op ’t spoor kwam, op mij in laat werken en van daaruit terugblik op zijn inleiding, brengt mij dat tot het volgende commentaar:

[1] In Frank Sewall, The new metaphysics; or, The law of end, cause, and effect, with other essays [London: J. Speirs, 1888. 208 pagina’s – archive.org] vinden we in een korte beschouwing op de pagina’s 4 en 6, de volgende opmerking: “Spinoza, resolved the world into God as into pure spirit and ideal essence. Matter and spirit are one, but the one is spirit.”

Dit is iets wat je nergens bij Spinoza leest. Het is een interpretatie en wel van Hegel die Spinoza idealiseerde. Hier lijkt Sewall daarin me te gaan. Hij leest in Spinoa “a kind of idealistic monism.”

[2] Dan is er zijn enigszins idiosyncratische behandeling van “Spinoza's Doctrine of Love is quite another” [dan die van Swedenborg] en hij schrijft dan [zie daarvoor het vierde blog]:

“Love is joy accompanied with the idea of its cause. . . . God loves Himself with infinite intellectual love, for the Divine nature has 'joy' in infinite perfection, the idea of which is accompanied by the idea of the Divine nature as its cause. . . . The intellectual love of the mind to God is a part of the infinite love with which God loves himself (i.e., of Infinite self-love).— Spinoza, Ethics, Pt. 5.

Hier maakt Sewall een beetje een karikatuur van Spinoza´s behandeling van de liefde tot en van God. Hij past Spinoza´s definitie van liefde toe op God zelf, zoals Spinoza dat zelf nergens doet en binnen zijn stelsel ook niet had kunnen doen. De liefde van eindige dingen die aangedaan (kunnen) worden, is uiteraard niet toe te passen op de oneindige God die niets ontbeert en niet door iets anders aangedaan kan worden (want er bestaat helemaal niets anders buiten hem).

Maar aangezien die eindige dingen hun wezen en bestaan van God hebben is het in zekere zin God die in en via hen handelt en is de intellectuele liefde tot God in die zin de manier waarop God – via de mensen – zichzelf en dus de mensen liefheeft.

Het is duidelijk dat Sewall hier Spinoza enigszins misvormt om Swedenborg er beter te laten uitkomen.

Vanuit deze kanttekeningen heb ik Sewalls inleiding op Spinoza nog eens nagelezen om na te gaan of ik die interpretaties daarin al had kunnen vinden.

Daar is ter lezen “that the mechanics itself is spiritual and all is divine” en heeft hij het over “the profoundly spiritual motive in his thinking.” Spinoza is dan wel een pantheïst, maar “being a Monist whose One is not nature but God.” Dit zijn, tamelijk verborgen, aanwijzingen van een idealistische lezing van Spinoza. Dit wat punt [1] betreft.  

Zoals hij daar schrijft, binnen een langere alinea die in z’n geheel een voortreffelijk schets is: “Particular things having a limited or finite existence, whether in thought or extension, are but modes or affections of one or the other of these chief attributes. Their life or being is distinguished from the life of God as « being in alio » as distinguished from «being in se.»  But the « being in alio » is subject to limitations and restrictions from other « being in alio »; it is thereby subject to passion, to feeling, to desire, to will, to emotions of pleasure, appetite, want, and pain. Its desire is to complete its being.” Op grond hiervan had hij zelf kunnen weten dat wat ik onder punt [2] kritiseerde niet klopte.

Al met al blijft het een verrukkelijk knappe korte inleiding in Spinoza – met inderdaad een lichte tendens in een enigszins idealistische of meer spiritualistische richting.

______________________
Eerdere blos over Frank Sewall

22 september 2017: Frank Sewall schreef een inleiding op Spinoza

22 september 2017: Frank Sewall schreef en inleiding op Spinoza [2]

24 september 2017: Frank Sewall (1837-1915) schreef een inleiding op Spinoza [3]

24 september 2017: Frank Sewall (1837-1915) vergeleek Spinoza met Swedenborg