zaterdag 4 november 2017

Was Abraham Kuyper (1837-1920) misschien de inspiratiebron van Maarten van Buuren?

De colleges dogmatiek die Abraham Kuyper (cf. wiki) aan de door hem in 1880 opgerichte Vrije Universiteit heeft gegeven werden, samengesteld uit dictaten van diverse studenten, in 1891 uitgegeven als Dictaten dogmatiek, het Derde Deel onder de titel Locus de Creatione. Hiervan is op archive.org een gedigitaliseerde versie gebracht.
Hieruit breng ik de pagina over de schepping, door de Deus ponitor als de Auctor Creationis, waarin ook de visie van Spinoza (volgens Kuyper dan) wordt weergegeven. Hier die pagina:

Daarin lezen we (ik pluk de tekst er nog maar even uit):
De 4de hypothese is, dat de natura ipsa vivens zou zijn; stof en geest worden dan als twee keerzijden genomen van eenzelfde essentia. Ook Spinoza stelde dit met alle panthëitische philosophen en onderscheidde dientengevolge tusschen de natura naturata en de natura naturans. He heelal werd gedacht als één organisme (gelijk ons lichaam), waarin het krachtige de geest (naturans), het zwakkere het lichaam (naturata) is. Het heelal en de ziel van het heelal hangen bij hem samen en ontwikkelen zich uit elkaar. De wereld, zegt hij, is oorspronkelijk een kiem geweest; uit die kiem heeft zich eerst de wereld, zooals zij thans bestaat, ontwikkeld en daarna de geest. Sommigen noemen dezen geest God, anderen de natuur. De mensch zou dan eigenlijk de hersenen van den κοσμος zijn. Tegen deze opvatting strijdt:
a. volgens deze theorie zijn alle kiemen eeuwig, en daar het eeuwig zijn van iets. dat aan wisseling onderhevig is, zich niet denken laat, strijdt deze theorie tegen de wetten der logica.
b. deze theorie neemt het absolute uit God, dus God zelf, weg.
c. deze voorstelling eindigt met op fatale wijze de zedelijkheid en heiligheid des levens op te heffen, door het zedelijke en stoffelijke te vereenzelvigen.


We komen diverse denkbeelden tegen die we ook bij Maarten van Buuren aantroffen: het ontstaan van alles uit de kiem. De geest of het denken zou behoren tot de natura naturans, het lichaam, het stoffelijke, de uitgebreidheid zou behoren tot de natura naturata. Je zou haast denken dat Van Buuren met aandacht kennis heeft genomen van dit collegedictaat van Abraham Kuyper.